Phiên họp Đại hội đồng WTO và Ủy ban Đàm phán WTO đã diễn ra
trong hai ngày 2-3/3/2020 tại trụ sở WTO ở Geneva. Đây là Phiên họp đầu năm đặc
biệt quan trọng đối với WTO trong bối cảnh các Thành viên WTO đang chuẩn bị gấp
rút cho Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12 (MC12) sẽ được tổ chức vào tháng 6
tới tại Kazakhstan. Tại Phiên họp này, các Thành viên đều chia sẻ lo ngại về
tình hình thương mại thế giới tiếp tục đà giảm sút trong khi bệnh dịch COVID-19
đang bùng phát trên thế giới, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng toàn
cầu.
Phát biểu khai mạc Phiên họp, Tổng Giám đốc WTO Roberto Azevédo
nhấn mạnh, thời gian tới là cơ hội để các Thành viên WTO định hình luật lệ đa
phương về thương mại trong tương lai, đồng thời kêu gọi các Thành viên hãy xác
định một cách thực tế những gì có thể hoặc không thể đạt thỏa thuận trước MC12,
và chuẩn bị để trình các Bộ trưởng một chương trình nghị sự mà MC12 có thể giải
quyết được, vì các Bộ trưởng không thể có đủ thời gian và giải quyết nhiều khác
biệt về quá nhiều vấn đề.
Đại sứ Lê Thị Tuyết Mai, Trưởng Phái đoàn Việt Nam đã có bài
phát biểu nêu bật sự cần thiết tăng cường hợp tác, trao đổi và đối thoại trong
WTO, khẳng định Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục đóng góp hết sức mình cho
thành công của MC12 sắp tới, tập trung vào kết quả đàm phán trợ cấp thủy sản và
một số nội dung quan trọng trong tiến trình Cải cách WTO như giải quyết sự tê
liệt của Cơ quan phúc thẩm giải quyết tranh chấp trong WTO. Đồng thời, thay mặt
các nước thành viên ASEAN, Đại sứ Tuyết Mai cũng trình bày phát biểu chung của
ASEAN, trong đó nhấn mạnh các nước ASEAN ủng hộ mạnh mẽ hệ thống thương mại đa
phương. Nội dung phát biểu chung này của ASEAN đã được Việt Nam tích cực điều
phối và đạt được đồng thuận ASEAN.
Cũng tại Phiên họp, Bộ trưởng Thương mại Vương quốc Anh Liz
Truss lần đầu tiên đã có bài phát biểu với tư cách là Thành viên độc lập tại
WTO, nhấn mạnh nước Anh, vốn là thành viên ban đầu của Hiệp định chung về thuế
quan 1947 (GATT - tiền thân của WTO) sẽ tiếp tục theo đuổi chính sách thương
mại tự do, công bằng, dựa trên luật lệ, và kiên quyết chống lại chủ nghĩa bảo
hộ.
Chủ đề Cải cách WTO tiếp tục chiếm phần lớn thời gian Phiên họp.
Các Thành viên đã thảo luận căng thẳng về các đề xuất của Hoa Kỳ liên quan đến
các vấn đề như Đối xử đặc biệt và khác biệt, Kinh tế Phi thị trường, Bế tắc của
Cơ quan phúc thẩm giải quyết tranh chấp... Dù thảo luận vẫn còn diễn biến phức
tạp, nhìn chung các Thành viên đã đạt được mức độ hiểu biết sâu sắc hơn về nội
dung và tác động của các đề xuất này đối với hệ thống thương mại đa
phương.
Về chuẩn bị cho MC12, Kazakhstan với tư cách nước chủ nhà Hội
nghị đã khẳng định quyết tâm sẽ tổ chức MC12 thành công và sẽ có các biện pháp
phòng dịch hiệu quả để đảm bảo an toàn cho Hội nghị. Cũng tại Phiên họp,
Kazakhstan đã giới thiệu biểu trưng của MC12. Đại hội đồng WTO cũng thống nhất
việc bầu các Phó Chủ tịch MC12 để hỗ trợ Bộ trưởng Thương mại và Hội nhập
Kazakhstan với tư cách Chủ tịch MC12 trong việc tham vấn và điều hành Hội nghị.
Bên cạnh đó, các Thành viên WTO cũng nhất trí thông qua việc
chuyển giao vai trò Chủ tịch Đại hội đồng từ Thái Lan (nữ Đại sứ Sunanta
Kangvalkulkij) sang Niu Di-lân (Đại sứ David Walker) hiện là Chủ tịch Cơ quan
giải quyết tranh chấp WTO theo thông lệ. Các Thành viên ASEAN cùng các Thành
viên khác của WTO bày tỏ đánh giá cao về đóng góp của Đại sứ Sunanta trong một
năm vừa qua và cam kết sẽ hợp tác chặt chẽ với Chủ tịch mới để mang lại thành
công cho WTO./.